Breytingar á gjaldskrá Landsnets 1. janúar 2025

Þann 6. nóvember síðastliðinn barst Raforkueftirlitinu tillaga frá Landsneti um breytingar á gjaldskrá nr. 54. Í tillögunni kom meðal annars fram áform Landsnets um að endurgreiða innmötunargjald fyrir tímabilið frá apríl 2022 til október 2023.

Við yfirferð tillögunnar óskaði Raforkueftirlitið eftir frekari gögnum og upplýsingum þann 28. nóvember síðastliðinn. Eftir að umbeðin gögn og rökstuðningur höfðu borist, lauk eftirlitið yfirferð sinni á útreikningum og gögnum Landsnets vegna breytinga á gjaldskrá nr. 54. Raforkueftirlitið hefur komist að þeirri niðurstöðu að ekki séu tilefni til frekari athugasemda.

Breytingarnar fela í sér hækkun á gjaldtöku vegna dreifiveitna, stórnotenda, flutningstapa og kerfisþjónustu. Auk þess mun gjaldskráin innihalda viðbótarhækkun fyrir stórnotendur sem tengist endurgreiðslu á ólögmætu innmötunargjaldi.

Ný gjaldskrá tekur gildi þann 1. janúar 2025.

Allir sem vilja kynna sér nánari upplýsingar geta fundið dreifibréf með ákvörðun Raforkueftirlitsins, athugasemdir við gjaldskrá nr. 54, rökstuðning Landsnets og minnisblað frá lögfræðiþjónustu Raforkueftirlitsins hér: Gjaldskrárbreytingar og ákvarðanir — Orkustofnun

Lögfræðiálit vegna breytinga á gjaldskrá Landsnets og uppgjörs vegna innmötunargjalds

Raforkueftirlitið hefur óskað eftir lögfræðilegu minniblaði um mat á því hver aðkoma Raforkueftirlitsins eigi að vera í tengslum við uppgjör Landsnets hf. á aflgjaldi vegna innmötunar („innmötunargjald“) sem dæmt var ólögmætt af Hæstarétti í máli nr. 2/2024. Óskað var eftir mati á því hvort Raforkueftirlitið ætti að hafa aðkomu að uppgjöri og afgreiðslu gjaldsins. Ef niðurstaðan væri sú að Raforkueftirlitið ætti að hafa aðkomu að uppgjöri gjaldsins var óskað eftir greiningu á því hver sú aðkoma ætti að vera. Meðfylgjandi er minnisblað sem unnið var af Hvilft lögfræðistofu. Þar eru reifuð þau álitaefni sem uppi hafa verið vegna uppgjöf innmötunargjalds í samhengi við lögbundið eftirlitshlutverk Raforkueftirlitsins með starfsemi Landsnets og uppgjörs innmötunargjaldsins. 

Nánari upplýsingar um minnisblaðið má finna hér: Gjaldskrárbreytingar og ákvarðanir — Orkustofnun.

Lögfræðiálit vegna gjaldskrár flutnings

Í lok september 2024 var haldin lokaráðstefna vegna Umhverfis-, orku- og loftslagsáætlunar Uppbyggingasjóðs EES í Varsjá í Póllandi, en áætlunin er hluti af rekstri EES samningsins. Orkustofnun er umsjónaraðili fyrir hönd utanríkisráðuneytisins og Íslands með áætluninni. Loftlags- og umhverfisráðuneyti Póllands, stýrði áætluninni í samstarfi við við National Fund for Environmental Protection and Water Management (NFOŚiGW) í Póllandi, Orkustofnun frá Íslandi og Vatns- og orkustofnun og Umhverfisstofnun Noregs.

Áætlunin nær yfir tímabilið 2014 – 2021, (lok framkvæmda til apríl 2025) og er stærsta áætlunin innan Uppbyggingasjóðs EES, um 140 milljónir evra, en auk þess lagði Pólland einnig til 15% viðbótarfjármagn. Einnig lögðu viðkomandi verkaðilar til eigið fjármagn þannig að umfang verkefna varð meira. Á ráðstefnunni komu saman fulltrúar áðurnefndra samstarfsaðila áætlunarinnar, og frá skrifstofu Uppbyggingarsjóðsins í Brussel, auk fulltrúa áætlunarinnar frá öðrum ríkjum ESB, pólskum frjálsum félagasamtökum, styrkþegum verkefna o.fl.  

Áætlunin er eitt allra stærsta verkefni á sviði grænna orkuskipta og loftslagsmála sem Ísland tekur þátt í, þar sem gert er ráð fyrir að áætlunin minnki árlega losun koltvíoxíðs, CO2, um 600.000 tonn, en til samanburðar er gert ráð fyrir að Ísland minnki árlega losun koltvíoxíðs CO2 um 120.000 tonn.  Það sýnir vel góðan árangur af þátttöku Íslands í samstarfi við aðrar þjóðir Evrópu við að ná árangri á sviði grænna orkuskipta og loftslagsmála á erlendum vettvangi, með faglegum verkefnum og markvissu samstarfi innan EES, sem nýtist öllum, þar sem losun gróðurhúsalofttegunda er óháð landamærum.

Áherslur áætlunarinnar voru aðallega á 4 meginsviðum:  

Bætt orkunýting í byggingum, iðnaði og sveitarfélögum

Efla möguleika sveitarfélaga til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og laga sig að breyttum aðstæðum vegna loftslagsmála

Á ráðstefnunni kom fram mikil ánægja með árangur af áætluninni þrátt fyrir áskoranir á tímabilinu s.s. frá Covid og orkukreppunni sem rekja má til stríðsins í Úkraínu sem hafði mikil áhrif á verðlag, verktíma og aðföng einstakra verkefna o.fl.  Fulltrúi stjórnvalda í Póllandi þakkaði öllum þeim sem komu að áætluninni frá Orkustofnun á Íslandi, Vatns- og orkustofnun og Umhverfisstofnun Noregs, skrifstofu Uppbyggingarsjóðsins í Brussel, sem og til aðila í Póllandi, frá National Fund og frá ráðuneyti umhverfis- og loftslagsmála. Friðrik Jónsson, sendiherra Íslands í Póllandi, flutti einnig ávarp.

Áætlunin skiptist síðan í 12 smærri undirflokka sem fóru í útboð á markaði: 

1. Fjárfestingar í blágrænum innviðum
2. Vitundarvakning í skólum um loftslagsbreytingar
3. Skipulag vistkerfa er varðar tegundir og búsvæði 
4. Vistkerfi og frjáls félagasamtök
5. Varnir gegn ágengum framandi tegundum
6. hringrásarhagkerfi
7. Orkunýting í byggingum
8. Samnýting orkukerfa til hitunar og orkuvinnslu
9. Nútímavæðing hitaveitna sveitarfélaga
10. Jarðhiti 
11. Framleiðsla viðarköggla
12. Smáar vatnsaflsvirkjanir

Piotr Bogusz, aðstoðarframkvæmdastjóri  deildar Evrópusjóða, opnaði ráðstefnuna fyrir hönd Krzysztof Bolesta, ráðuneytisstjóra í loftslags- og umhverfisráðuneytinu. Hann lýsti yfir ánægju með árangur verkefnanna og vonaði að góður árangur myndi hvetja þátttakendur til að halda áfram aðgerðum í loftslagsaðlögun, umhverfisvernd, verndun vistkerfa, grænum orkuskiptum og bættri orkunýtingu.

 Sendiherra Noregs i Póllandi, Øystein Bø, lagði áherslu á og þakkaði árangursríkt samstarf allra hlutaðeigandi aðila á undanförnum árum frá Póllandi Noregi og Íslandi, en Orkustofnun hefur sinnt þátttöku í áætluninni fyrir hönd Íslands.

 Friðrik Jónsson, sendiherra Íslands í Póllandi, lýsti einnig ánægju sinni með árangursríkt samstarf. Forgangsverkefni Íslands er áfram orkuöryggi og jarðvarmi sem miðar að því að vernda loftslagið og stuðla að grænni orkuþróun með þessu átaki. Kjetil Lund, forstjóri Vatns- og orkustofnunar Noregs (NVE), lagði áherslu á að frekari loftslagsaðlögun yrði áskorun í framtíðinni.  Hann lagði áherslu á niðurstöður verkefnisins, svo sem bætta orkunýtingu, minni CO2 losun, lægri orkureikninga og hávaðaminnkun.

Aukið orkuöryggi og umhverfisvænir orkugjafar

Eitt af helstu markmiðum Uppbyggingarsjóðs EES á sviði endurnýjanlegrar orku er að efla orkuöryggi, draga úr losun á gróðurhúsalofttegundum og bæta umhverfisatriði í viðkomandi löndum, m.a. með því að nýta endurnýjanlega orku, m.a. jarðvarma í stað jarðefnaeldsneytis. 

Þátttaka Orkustofnunar í áætluninni hefur aðallega verið í formi aðstoðar við hönnun og útfærslu áætlana og eftirliti með framkvæmd útboða m.a. með kynningum og leiðbeiningum til fyrirtækja, stofnana og einstaklinga á Íslandi. Einnig hefur Orkustofnun tekið þátt í tvíhliða verkefnum og stuðlað að auknum tengslum og þekkingaruppbyggingu á milli Íslands og viðkomandi landa, með upplýsingamiðlun, kynningarfundum, auknum samskiptum, heimsóknum hópa frá Íslandi til þessara landa og hópa frá viðkomandi löndunum til Íslands.  

Pallborðsumræður aðila áætlunarinnar frá Íslandi og Noregi

Baldur Pétursson frá Orkustofnun, Anne Marie Mo Ravik frá Umhverfisstofnun Noregs og Michael Steinfeld frá Vatns- og orkustofnun Noregs, ræddu áhrif samstarfs sem komið var til meðan á verkefnunum stóð, efnislegan árangur sem náðst hafði, áhrif á staðbundin samfélög og innsýn fyrir framtíðarútgáfu styrkjanna. Styrktaraðilarnir lögðu sérstaka áherslu á að græn orkuskipti, umhverfis- og loftslagslausnirnar sem innleiddar hefðu verið gætu verið fyrirmyndir að stærri og öflugri verkefnum í framtíð.  

Þau lögðu áherslu á það samstarf sem einkenndi áætlunina og mikilvægi þess að stækka árangursrík verkefni til að gagnast breiðari samfélögum og hvetja til svipaðra verkefna annars staðar í Evrópu. 

Baldur nefndi sem dæmi yfirfærslu þekkingar á sviði jarðvarma milli Íslands og Póllands í verkefninu KeyGeothermal og að verkefnið hefði gegnið afar vel, en það er stærsta þjálfunarverkefni á sviði jarðhita sem haldið hefur verið í Póllandi. Einnig nefndi hann að yfir 10 hitaveituverkefni séu í vinnslu á milli Íslands og Póllands á sviði jarðvarma. Hann nefndi einnig mikilvægi þess að draga úr skrifræði við verkefnin á öllum stigum og auka þannig hagkvæmni og nýtingu.  

Dorota Zawadzka-Stępniak, forseti National Fund for Environmental Protection and Water Management, lagði áherslu á samræmingu sjóðsins við þær aðgerðir sem framkvæmdar eru í áætluninni. Hún óskaði ráðuneytinu og samstarfsaðilum frá Íslandi og Noregi til hamingju með frábært og árangursríkt samstarf.

Borgir sem miðstöðvar grænna umbreytinga
Í ljósi kraftmikilla loftslagsbreytinga gegna borgir sífellt mikilvægara hlutverki í aðlögunarferlinu. Árið 2050 er áætlað að 68% jarðarbúa búi í borgum, sem gerir þær sérstaklega viðkvæmar fyrir öfgakenndum veðuratburðum, en gefur þeim einnig möguleika á að leiða græna umbreytingu.

Þéttbýli býður upp á rými til að innleiða nýstárlegar lausnir í sjálfbærri þróun, bættum loftgæðum, verndun vatnsauðlinda og nýtingu á endurnýjanlegum orkugjöfum.

 Á fundinum kom fram að stuðningur áætlunarinnar gerði kleift að hrinda í framkvæmd fjölmörgum verkefnum sem hafa bætt lífsgæði íbúa og mótað borgir í loftslagsþolnari og sjálfbærari staði. Þátttakendur í verkefnunum sýndu hvernig þessi verkefni hefðu stuðlað að grænni umbreytingu borga og grænum orkuskiptum, með bættum lífsgæðum.  

Á meðan á viðburðinum stóð voru umræður um niðurstöður og reynslu af framkvæmd áætlunarinnar. Lögð var áhersla á ávinninginn sem borgir og sveitarfélög hafa náð með verkefnunum og undirstrikað þörfina á áframhaldandi viðleitni til að auka vistfræðilega vitund, græn orkuskipti og aðgerðir í loftslagsmálum.

Einnig var lögð áhersla á árangur tilraunaverkefna og framhald þeirra. Eitt af markmiðum áætlunarinnar var að búa sig undir öfgar í veðri sem verða sífellt tíðari og meiri. Nýleg flóð höfðu áhrif á bæi þar sem verkefni áætlunarinnar voru framkvæmd og styrkþegar greindu frá því að margar lausnir virkuðu vel í þessari öfgakenndu prófraun, þó að sumar fjárfestingar hafi eyðilagst vegna krafts flóðanna.

Samstarfsaðilar áætlunarinnar, þar á meðal Kjetil Lund frá NVE, lögðu áherslu á brýna þörf á áframhaldandi samstarfi í aðgerðum á sviði loftslagsmála. Hann hrósaði seiglu og lausnarmiðuðum verkefnum í nýlegum öfgaveðuratburðum í Póllandi og benti á að reynslan sem fengist myndi gagnast við hönnun framtíðarverkefna á því sviði. Hann hrósaði einnig viðleitni Póllands á sviði loftslagsaðgerða.

Á ráðstefnunni gafst tækifæri til að sýna unnin verkefni, deila reynslu og innsýn frá framkvæmd þeirra, þar á meðal í óformlegum umræðum. Piotr Bogusz hvatti fundarmenn til að nýta þá þekkingu sem áunnist hefði og halda áfram samstarfi og skiptast á þekkingu og reynslu. Að lokum þakkaði hann öllum fyrir þátttökuna á ráðstefnunni.

  Sjá nánar frétt hjá Umhverfis- og loftslagsráðuneyti Póllands  og Sendiráð Íslands í Póllandi.

Góður árangur af Umhverfis-, orku- og loftslagsáætlun Uppbyggingasjóðs EES í Póllandi

Raforkuvísar fyrir ágúst 2024 eru komnir út, í skýrslunni kemur meðal annars fram að væntar fjárfestingar í raforkukerfinu næstu fimm ár munu vara stigvaxandi og árlegar fjárfestingar ná allt að 200 milljörðum árið 2028

Raforkuvísar fyrir ágúst 2024 eru komnir út, í skýrslunni kemur meðal annars fram að væntar fjárfestingar í raforkukerfinu næstu fimm ár munu vara stigvaxandi og árlegar fjárfestingar ná allt að 200 milljörðum árið 2028. Stærstur hluti fjárfestinga í raforkukerfinu er í aukinni raforkuvinnslu en einnig eru verulegar fjárfestingar áætlaðar í flutningi og dreifingu raforku sem styðja m.a. við orkuskipti og aukna orkunýtni. 

Áætlað umfang fjárfestinga í skýrslunni byggir á upplýsingum sem Orkustofnun og Raforkueftirlitið hafa birt á undanförnum mánuðum í orkuspá og almennu talnaefni, ásamt nýrri greiningu í skýrslu raforkuvísa.  

Í nýútgefnum raforkuvísum koma einnig fram upplýsingar um þróun í raforkuvinnslu, raforkuöryggi, heildsöluverð og orkunýtni.  

Hlutfall tryggðar forgangsorku á 1. ársfj. 2025 er nú um 88% af orkuþörf og hefur farið hækkandi síðastliðna mánuði.  

Forgangsnotkun almennra notenda raforku jókst um 5,7% á 2. ársfj. og má gera ráð fyrir að hluti þeirrar aukningar séu notendur sem áður keyptu skerðanlega orku.  

Raforkunotkun stórnotenda og skerðanlegra almennra notenda raforku hefur dregist umtalsvert saman frá fyrri árum. 

Vinnsla raforku á 2. ársfj. 2024 lækkaði um 4,7% frá fyrra ári vegna lágrar stöðu lóna vatnsaflsvirkjana.  

Heildsöluverð raforku í ágúst er 7,7 krónur á kílóvattstund. Sölufyrirtæki raforku kaupa raforku á heildsölumarkaði eða framleiða raforkuna sjálf sem þau selja til heimila og almennra fyrirtækja. 

Sjá nánar á: https://orkustofnun.is/upplysingar/talnaefni/raforka. 

Menu

Verulegar fjárfestingar fyrirsjáanlegar í innviðum raforkukerfisins