Mjög viðkvæm staða raforkuöryggis á fyrsta ársfjórðungi 2025 og 2026

Fimmtu raforkuvísar 2024 eru nú komnir út. Í skýrslunni kemur meðal annars fram að staða raforkuöryggis sé mjög viðkvæm á fyrsta ársfjórðungi áranna 2025 og 2026 samkvæmt nýjum upplýsingum og greiningu á orkujöfnuði. Raforkuöryggi er metið m.a. með spá Raforkueftirlitsins um vænta eftirspurn og framboð raforku, ásamt óvissubili um þætti sem geta valdið lægri framleiðslu eða aukinni eftirspurn. Einnig eru birtar uppfærðar upplýsingar um hversu vel sölufyrirtæki hafa tryggt orkukaup sín fram í tímann.

Mjög viðkvæm staða raforkuöryggis þýðir að óvissa ríkir um að næg raforkuvinnsla verði til staðar fyrir afhendingu á forgangsorku. Mikilvægt er í þessari stöðu að halda áfram að greina horfur með ítarlegum og gagnsæjum hætti. Undirbúa þarf mögulegar mótvægisaðgerðir. Í þessu samhengi skiptir miklu máli að gera breytingar á raforkulögum og tryggja að  Raforkueftirlitið hafi skýrar heimildir til ákvarðanatöku um raforkuöryggi og fullnægjandi lagaheimildir til markaðseftirlits. Virkari raforkumarkaður mun einnig stuðla að því að jafnvægi náist milli framboðs og eftirspurnar.  

Ofangreindur orkujöfnuður nær til næstu átta ársfjórðunga þar sem ítarleg greining á væntri framleiðslu er borin saman við forgangsnotkun og skerðanlega notkun. Raforkueftirlitið hefur frá hausti 2023 safnað mánaðarlega upplýsingum frá öllum helstu vinnslufyrirtækjum og sölufyrirtækjum um vænta framleiðslu og sölu sem orkujöfnuðurinn byggir á.

Í nýútgefnum raforkuvísum koma einnig fram upplýsingar um orkuinnihald uppistöðulóna, markaðshlutdeild fyrirtækja á smásölumarkaði raforku, ásamt markaðshlutdeild vinnslufyrirtækja í framboði á almennan markað. Þessar upplýsingar hafa ekki verið birtar áður hér á landi.

Sjá nánar á: https://orkustofnun.is/upplysingar/talnaefni/raforka.

Starfrænt jarðhitakort af Íslandi og gagnasafn um jarðhita

Orkustofnun hefur birt skýrsluna „Stafrænt jarðhitakort af Íslandi og gagnasafn um jarðhita“ eftir Helga Torfason, jarðfræðing. Skýrslan fjallar um náttúrulegan jarðhita á landinu og er lýsing á gagnasafni um jarðhita sem skoða má á vefsíðu stofnunarinnar, en nákvæmt stafrænt kort yfir jarðhita er tengt skýrslunni. Gagnasafnið geymir mikilvægar upplýsingar sem mun nýtast við skipulagningu og nýtingu jarðhita, og mun væntanlega bæta vinnu við ákvarðanir stjórnvalda og hitaveitna varðandi nýtingu og náttúruvernd, en fjölmörg jarðhitasvæði eru áhugaverðir staðir fyrir ferðamenn. 

Jarðhiti er greindur í tvo flokka, reiti með 500 m radíus og þyrpingar sem eru innan reitanna og lýsa jarðhita og hafa 50 m radíus. Alls eru um 2.400 þyrpingar jarðhita um land allt og hafa nú verið skráðar með ítarlegri hætti en áður. Stutt lýsing er á hverjum jarðhitastað og eru gögn þessi nú öllum aðgengileg í kortasjá Orkustofnunar. 

Gögn um reiti og þyrpingar eru skráð og er notast við einfalt númerakerfi sem einnig mætti nota til að flokka og skrá önnur gögn eins og t.d. nytjavatn.  Grundvöllur gagnasafnsins er umfangsmikil heimildarvinna og er vísað til heimilda fyrir alla staðina. Verkefnið var unnið í samstarfi við Landmælingar Íslands. 

Gerður er greinarmunur á hverum og laugum, ölkeldum og svæðum þar sem jarðhitakerfi hafa fundist með borunum en hafa ekki sjáanleg ummerki á yfirborði, þ.e. hulin jarðhitasvæði. Gagnasafnið hefur auk þess verið samtvinnað við orkuspá Orkustofnunar, sem skiptist í raforkuspá, orkuskiptaspá og jarðvarmaspá. Þannig má skilgreina mögulega aukningu í virkjun jarðhita og hagkvæmni þess að nýta hann á ýmsan hátt.

Samantekt á helstu upplýsingum má finna á kortasjá Orkustofnunar með því að haka við Jarðhiti á yfirborði í valmynd. Ítarlegt yfirlit yfir gögnin má finna í fylgiskjali með skýrslunni. 

Straumhvörf í upplýsingum um náttúrulegan jarðhita á yfirborði 

Orkustofnun hefur veitt  Rio Tinto á Íslandi hf. leyfi til nýtingar grunnvatns á tilgreindu svæði við Straumsvík í Hafnarfirði.

Orkustofnun hefur veitt  Rio Tinto á Íslandi hf. leyfi til nýtingar grunnvatns á tilgreindu svæði við Straumsvík í Hafnarfirði.

Nýtingarleyfið og fylgibréf leyfisins er að finna á vef Orkustofnunar, sjá https://orkustofnun.is/licenses/OS-2024-L016-01.

Ákvarðanir Orkustofnunar er lúta að veitingu, endurskoðun eða afturköllun leitar,- rannsóknar- og nýtingarleyfa eru kæranlegar. 

Nánari upplýsingar um kæruleiðir er að finna í leyfinu.

Orkustofnun hefur veitt Rio Tinto á Íslandi hf. leyfi til nýtingar grunnvatns

Sigurður Ingi Friðleifsson, sviðsstjóri orkuskipta hjá Orkustofnun, hóf fyrirlestur sinn með því að ræða mikilvægi þess að Orkustofnun fylgi stefnu stjórnvalda og alþjóðaskuldbindingum í vinnu sinni við að draga úr olíunotkun.

Sigurður Ingi Friðleifsson, sviðsstjóri orkuskipta hjá Orkustofnun, hóf fyrirlestur sinn með því að ræða mikilvægi þess að Orkustofnun fylgi stefnu stjórnvalda og alþjóðaskuldbindingum í vinnu sinni við að draga úr olíunotkun. Hann lagði áherslu á að Orkustofnun sé hlutlaus aðili sem miðli áreiðanlegum og óháðum upplýsingum til stjórnvalda, fyrirtækja og almennings.

Sigurður fór yfir þá miklu vinnu sem unnin hefur verið við að meta stöðuna á olíumarkaði, greina notkun olíu og áhrif orkuskipta á olíunotkun í vegasamgöngum. Hann sagði að stórt skref hefði verið tekið með því að birta rauntímaupplýsingar um olíunotkun, sem gerir mönnum kleift að taka upplýstar ákvarðanir. Hann lýsti því hvernig gögn um olíu notist einnig til að meta árangur aðgerða í loftslagsmálum, en benti á að Orkustofnun væri með einn sérfræðing í olíutölfræði, sem hafi unnið gríðarlegt starf.

Sigurður fjallaði einnig um rafbílavæðingu á Íslandi og þróun hennar frá árinu 2012. Hann lagði áherslu á að rafbílar væru nú bæði ódýrari og hagkvæmari en áður. Verð á rafhlöðueiningum hafi lækkað um 75% frá því 2012, sem geri rafbílavæðinguna mun aðgengilegri fyrir almenning og fyrirtæki. Hann sagði að á næstu árum yrði mikilvægast að ríkið og fyrirtæki gangi á undan með því að skipta út bílaflota sínum fyrir rafmagnsbíla.

Þá fjallaði Sigurður um orkuskipti í vegasamgöngum, sem hafa leitt til þess að olíunotkun á hvert ökutæki hefur minnkað um 40%. Þetta er mikilvægur árangur í loftslagsmálum, sagði hann, og þótt olíunotkun hafi aukist með fjölgun ökutækja væri staðan enn þá betri en hún hefði verið án aðgerða.

Sigurður lauk erindi sínu með því að fjalla um framtíðarverkefni, þar á meðal fyrirætlanir um að öll ríki fyrirtæki skipti yfir í rafbíla fyrir árið 2030. Hann nefndi sérstaklega hvatakerfi sem hefur verið sett á laggirnar til að hvetja til orkuskipta í bílaflota stofnana. Sigurður boðaði einnig afhendingu viðurkenninga til stofnana sem hafa náð góðum árangri í orkuskiptum.

Menu

Olían á Orkustofnun