Björn Arnar Hauksson, forstöðumaður gagna og greininga hjá Orkustofnun, fjallaði um mikilvægi gagnaöflunar og greiningar til að styðja við ákvarðanir í orkumálum.

Björn Arnar Hauksson - Stór skref tekin til að taka upplýstar ákvarðanir

Björn Arnar Hauksson, forstöðumaður gagna og greininga hjá Orkustofnun, fjallaði um mikilvægi gagnaöflunar og greiningar til að styðja við ákvarðanir í orkumálum. Á ársfundi Orkustofnunar kynnti hann átta stór umbótaverkefni sem Orkustofnun hefur unnið að undanfarið, sem mynda grunninn að því að stofnunin geti betur stutt markmið stjórnvalda um orkuöryggi, orkuskipti og jafnt aðgengi að orku á landsvísu.

Björn lagði áherslu á mikilvægi þess að bæta aðgengi að gögnum til að tryggja betri ákvarðanatöku varðandi orkuvinnslu, orkuöryggi og orkuskipti. Hann tók sérstaklega fram að skortur á nægum og tímanlegum upplýsingum gæti leitt til orkuskorts, sem sýnir hversu mikilvægt það er að birta gögn með reglulegu millibili og á skiljanlegan hátt.

Raforkuspá og vindorka Björn kynnti nýjustu greiningar Orkustofnunar um hagkvæmni raforkuframleiðslu og rafeldsneytis. Hann lagði áherslu á að Ísland standi frammi fyrir miklum tækifærum í uppbyggingu hagkvæmra vindorkuvera sem gætu stuðlað að framleiðslu rafeldsneytis. Hann kynnti sviðsmyndir þar sem borin var saman hagkvæmni vindorku, vatnsorku og jarðvarma og hversu mikilvægt það er að byggja nýjar virkjanir til að mæta aukinni eftirspurn eftir raforku.

Hann nefndi einnig vænt verð á raforku til ársins 2030, sem er á bilinu 7,5 til 10 kr/kWh í heildsölu, en sagði að verðið velti að miklu leyti á vatnsbúskap miðlunarlóna. Hann benti á að verðspá Orkustofnunar, sem var gefin út í vor, væri byggð á framboðsgreiningu sem myndi hjálpa við að spá fyrir um framtíðarþróun raforkuverðs.

Gagnabirting og ný tækni Björn kynnti einnig áætlanir um stórbætta birtingu gagna fyrir næsta ár. Ný vefsíða Orkustofnunar hefur nú um 250 þúsund síðuflettingar á ári og þar er að finna margvísleg gögn, svo sem kortasjá um jarðhita, upplýsingar um olíunotkun og raforkuöryggi. Hann sagði að aðgengi að þessum gögnum hafi stórbatnað en það séu enn mikil tækifæri til að bæta upplýsingagjöf og ráðgjöf.

Raforkuvísar koma út ársfjórðungslega og veita ítarlegar upplýsingar um raforkuvinnslu, raforkunotkun og raforkuöryggi. Björn benti á að staða raforkuöryggis fyrir almenna forgangsnotendur hafi batnað verulega frá fyrra ári en að skerðingar séu fyrirséðar í vetur og næsta ár fyrir skerðanlega notendur.

Framtíðarsýn og næstu skref Framtíðarsýn Orkustofnunar felst í því að umbylta gagnagrunnum fyrir raforku og jarðhita. Björn lagði áherslu á að samstarf við innlenda aðila eins og orkufyrirtæki, Netorku og Hagstofuna verði lykilatriði í því að birta gögn innan sjö daga, í stað þess að bíða í allt að 16 mánuði eins og tíðkast hefur áður.

Að auki mun ný stofnun Orkustofnunar leggja enn meiri áherslu á að miðla upplýsingum á auðskiljanlegum kortum og myndum, sem nýtast bæði stjórnvöldum og almenningi til að taka upplýstar ákvarðanir. Þetta mun einnig styrkja upplýsingar um jarðhita, sérstaklega varðandi mögulegt framboð, vinnslukostnað og eftirspurn.

Áskoranir og tækifæri Björn taldi að upphaf nýrrar stofnunar í orkumálum yrði áskorun til skemmri tíma, sérstaklega vegna breytinga á upplýsingatækni og skipulagi. Hann sagði mikilvægt að lágmarka tafir á vinnu við kjarnaverkefni til að tryggja að gæði starfseminnar verði áfram mikil.

Til lengri tíma séu gríðarleg tækifæri til staðar, sérstaklega í greiningu gagna og upplýsingatækni. Með nýrri stofnun verði hægt að ná fram aukinni stærðarhagkvæmni og samlegð í vinnu teymisins, sem mun bæta gagnainfrastrúktúr og birtingu upplýsinga, sem munu nýtast öllum hagaðilum í orkumálum.

Upptaka og glærur Upptaka af ársfundi Orkustofnunar, þar sem þessi atriði voru rædd, er aðgengileg á YouTube-slóð. 

Glærur úr fyrirlestri Björns má sjá hér: Glærur Björns Arnars Haukssonar.

Stór skref stigin til að styðja við ákvarðanir í orkumálum

Ávarp orkumálastjóra - Í ræðu sinni fjallaði Halla Hrund einnig um orkustefnu Íslands og mikilvægi rammaáætlunar. Hún nefndi að rammaáætlun tryggi jafnvægi milli nýtingar og verndunar náttúruauðlinda landsins, þar sem mörg stór verkefni í vatnsafli, jarðhita og vindorku eru til skoðunar. Í þessu samhengi benti hún á nauðsyn þess að taka upplýstar og vandaðar ákvarðanir til að tryggja að auðlindir landsins nýtist samfélaginu til lengri tíma litið.

Á ársfundi Orkustofnunar sem haldinn var nýverið, kom fram í máli Höllu Hrundar Logadóttur orkumálastjóra að Ísland sé í einstakri stöðu þegar kemur að nýtingu endurnýjanlegra orkugjafa. Hún lagði áherslu á að orkuauðlindir landsins hafi eflt efnahag og lífsgæði þjóðarinnar og stuðlað að nýsköpun og þróun sérþekkingar sem nýtist víða um heim. Hlutfall endurnýjanlegra orkugjafa á Íslandi sé einstakt á heimsvísu og leggi grunninn að framtíðarorkustefnu landsins.

Í ræðu sinni fjallaði Halla Hrund einnig um orkustefnu Íslands og mikilvægi rammaáætlunar. Hún nefndi að rammaáætlun tryggi jafnvægi milli nýtingar og verndunar náttúruauðlinda landsins, þar sem mörg stór verkefni í vatnsafli, jarðhita og vindorku eru til skoðunar. Í þessu samhengi benti hún á nauðsyn þess að taka upplýstar og vandaðar ákvarðanir til að tryggja að auðlindir landsins nýtist samfélaginu til lengri tíma litið.

Einnig var fjallað um mikilvægi þess að efla orkuöryggi landsins í ljósi nýlegra áskorana, þar á meðal óveðra og lágs vatnsbúskapar í miðlunarlónum Landsvirkjunar. Halla minnti á að Orkustofnun vinnur nú að því að auka skilvirkni og uppfæra gögn til að tryggja betra aðgengi að upplýsingum og stuðla að traustara orkuöryggi.

Halla ræddi einnig um framtíðarhorfur vindorku á Íslandi, bæði á landi og sjó, og hvernig stjórnvöld skilgreina svæði fyrir vindorkuver. Hún taldi það mikilvægt að samvinna og sátt ríki meðal allra hagaðila, hvort sem um er að ræða sveitarfélög, náttúruverndarsamtök eða atvinnulífið. Þá séu miklar væntingar til þess að vindorka verði mikilvægur þáttur í framtíðarorkustefnu Íslands.

Halla undirstrikaði einnig mikilvægi samvinnu og samfélagslegrar sáttar í tengslum við nýtingu og vernd auðlinda landsins. Hún hvatti til þess að ákvarðanir í auðlindamálum væru teknar á grundvelli gagna og upplýsinga, með heildarhagsmuni í huga.

Fundurinn var vel sóttur og boðið var upp á fjölbreyttar kynningar og umræður um orkumál, framtíðarsýn og áskoranir. 

Ársfundur Orkustofnunar 2024: Land náttúruauðlinda og áskoranir framtíðarinnar

Á ársfundi Orkustofnunar fjallaði Kristján Geirsson, sviðsstjóri sjálfbærrar auðlindanýtingar, um mikilvægi skilvirkra og faglegra vinnubragða í leyfisveitingaferlum, sem eru lykilatriði til að stuðla að sjálfbærri nýtingu auðlinda Íslands

Mikilvægi skilvirkra leyfisveitinga og umbætur í ferlum Orkustofnunar

Á ársfundi Orkustofnunar fjallaði Kristján Geirsson, sviðsstjóri sjálfbærrar auðlindanýtingar, um mikilvægi skilvirkra og faglegra vinnubragða í leyfisveitingaferlum, sem eru lykilatriði til að stuðla að sjálfbærri nýtingu auðlinda Íslands. Hann lýsti því hvernig Orkustofnun hefur verið að straumlínulaga og endurbæta verkferla sína til að mæta vaxandi eftirspurn eftir auðlindum, sem helst í hendur við aukna þörf á leyfum fyrir nýtingu auðlinda, svo sem grunnvatns og annarra orkuverkefna.

Glærur Kristjáns má finna hér.

Umbætur í leyfisveitingum Kristján lagði áherslu á að Orkustofnun taki leyfisveitingarhlutverkið alvarlega og vinni að því að tryggja að allar leyfisumsóknir séu faglega unnar og í samræmi við lög og reglur. Meðal breytinga sem hafa verið innleiddar er aukin áhersla á fagleg vinnubrögð og skilvirkni í afgreiðsluferlum, þar sem reynt er að stytta ferla, bæta samskipti og auka gagnsæi. Verkefnið hefur miðað að því að gefa umsækjendum meiri sveigjanleika og skýrleika í því hvað þarf til að fá leyfi, sem hefur dregið úr töfum í afgreiðslu.

Kristján kom inn á að eftirspurn eftir auðlindum, sérstaklega grunnvatni vegna landeldis, hafi aukist til muna. Hann lýsti því að Orkustofnun hafi ekki alltaf haft undan aukningu verkefna en vinni að því að mæta þessari áskorun með endurbótum á ferlum sínum. Hann benti á að þó að leyfisveitingar Orkustofnunar séu stundum gagnrýndar fyrir að halda aftur af orkuuppbyggingu, þá sé staðan sú að af 16 virkjunarkostum sem Alþingi hefur sett í nýtingarflokk rammaáætlunar hafi aðeins borist tvær umsóknir um virkjunarleyfi og báðar hafi verið afgreiddar. Hann tók einnig fram að eftir lagabreytingu í rammaáætlun, þar sem stækkun virkjana er í vissum tilvikum undanþegin ákvæðum laganna, hafi aðeins ein umsókn borist, sem einnig hefur verið afgreidd.

Aukin skilvirkni og samræmdir ferlar 
Kristján útskýrði að mikilvægt væri að verkferlar væru skýrir og að allir umsækjendur skildu forsendurnar fyrir því að fá leyfi. Það væri ekki nóg að leggja inn umsókn; öll grunnatriði þurfi að vera á hreinu, svo sem samningar við landeigendur, samræmi við skipulag og lokið umhverfismat. Með bættum og skýrari ferlum hefur Orkustofnun getað hraðað afgreiðsluferlum og tekið á áskorunum sem tengjast leyfisveitingum fyrir orku- og auðlindanýtingu.

Kristján lagði áherslu á að stofnunin væri stöðugt að vinna að umbótum og samhæfingu leyfisveitinga, meðal annars í samstarfi við Umhverfisstofnun og ráðuneytið. Hann útskýrði að Orkustofnun hefur unnið að því að straumlínulaga ferlana til að þeir verði skilvirkari og gagnsærri fyrir alla aðila. Í því samhengi nefndi hann einnig mikilvægi breytinga á gjaldskrá fyrir leyfisveitingar, sem var sett á laggirnar í samvinnu við ráðuneytið til að bæta ferlið.

Hann tók einnig dæmi um stór verkefni eins og Hvammsvirkjun og Búrfellslund, sem hafa tekið langan tíma í gegnum leyfisferlið vegna flókinna þátta og umfangs verkefna. Þrátt fyrir þessar áskoranir hefur Orkustofnun unnið að því að bæta vinnubrögð sín og samræma ferla til að stuðla að hraðari og skilvirkari afgreiðslu leyfisumsókna.

Að lokum fjallaði Kristján um framtíðarsýn Orkustofnunar og hvernig leyfisveitingar verða samræmdar á nýjum vettvangi í samstarfi við Umhverfisstofnun og önnur stjórnvöld. Markmiðið er að tryggja skilvirka og sjálfbæra nýtingu auðlinda, þar sem jafnvægi er haldið milli nýtingar og verndunar.

Upptöku af fundinum má sjá á eftirfarandi slóð: Upptaka af ársfundi Orkustofnunar 2024.

Orkustofnun hefur veitt  leyfi til rannsóknar á jarðhita á Gálmaströnd í Strandabyggð.

Rannsóknarleyfið og fylgibréf leyfisins er að finna á vef Orkustofnunar, sjá https://orkustofnun.is/licenses/OS-2024-L007-01.

Ákvarðanir Orkustofnunar er lúta að veitingu, endurskoðun eða afturköllun leitar,- rannsóknar- og nýtingarleyfa eru kæranlegar. Nánari upplýsingar um kæruleiðir er að finna í leyfinu.